Ο Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων μαζί με το Τμήμα Βιβλιοθηκών σχεδιάζουν διαδικτυακές δημιουργικές δράσεις με σκοπό να ενισχυθεί η αμφίδρομη σχέση μεταξύ της βιβλιοθήκης και των μελών της.
Στόχος των δράσεων αυτών αποτελεί η δημιουργική απασχόληση των παιδιών με επίκεντρο πάντα το βιβλίο.
- Ας διαβάσουμε ποίηση…
Η δράση αυτή απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας δεκατεσσάρων ετών και άνω.
Άρνηση
Στο περιγιάλι το κρυφό
κι άσπρο σαν περιστέρι
διψάσαμε το μεσημέρι·
μα το νερό γλυφό.
Πάνω στην άμμο την ξανθή
γράψαμε τ' όνομά της·
ωραία που φύσηξεν ο μπάτης
και σβήστηκε η γραφή.
Mε τί καρδιά, με τί πνοή,
τι πόθους και τί πάθος,
πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.
Γιώργος Σεφέρης
Τροφή για σκέψη
Ερώτηση
Ξέρεις τί σημαίνουν οι λέξεις περιγιάλι, γλυφό και μπάτης; Κάποιοι πιστεύουν ότι η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στο σχολείο σήμερα είναι ελλιπής και ότι παλαιότερα οι Έλληνες είχαν πιο πλούσιο λεξιλόγιο. Ποιά είναι η άποψή σου; Ρώτησε τους γονείς εάν ξέρουν τί σημαίνουν αυτές οι λέξεις.
Γιώργος Σεφέρης
Απάντηση
Περιγιάλι: ακρογιάλι
Γλυφό: λίγο αλμυρό
Μπάτης: άνεμος που φυσά από τη θάλασσα προς την ξηρά
Ερώτηση
Ποιό νομίζεις ότι είναι το νόημα του ποιήματος;
Ο Σεφέρης με την γυναίκα του Μάρω Σεφέρη
Απάντηση
Δεν μπορούμε να απαντήσουμε με βεβαιότητα σε αυτήν την ερώτηση. Αυτή είναι η γοητεία της μοντέρνας ποίησης! Υπάρχει περιθώριο για διαφορετικές ερμηνείες. Σύμφωνα με μία άποψη το ποίημα «Άρνηση» είναι ερωτικό ποίημα. Ας προσπαθήσουμε να αναλύσουμε την κάθε στροφή ξεχωριστά:
Στο περιγιάλι το κρυφό
κι άσπρο σαν περιστέρι
διψάσαμε το μεσημέρι·
μα το νερό γλυφό.
Ένα ζευγάρι συναντήθηκε σε ένα κρυφό ακρογιάλι. Στους ερωτευμένους αρέσει να μένουν μόνοι, για το λόγο αυτό το ζευγάρι του ποιήματος διάλεξε ένα κρυφό ακρογιάλι. Το ακρογιάλι ήταν άσπρο σαν περιστέρι. Μήπως αυτό έχει να κάνει με την αγνότητα, την αισιοδοξία, τα νιάτα; Οι δύο ερωτευμένοι συναντήθηκαν σε ένα κρυφό ακρογιάλι, όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως θα ήθελαν. Δίψασαν, πήγαν να πιούν νερό από τη θάλασσα αλλά δεν μπόρεσαν να ξεδιψάσουν, επειδή το νερό ήταν αλμυρό. Πρώτη απογοήτευση. Μάλιστα δεν είναι τυχαία η ώρα που δίψασαν, δίψασαν το μεσημέρι. Σίγουρα, θα είχε φοβερή ζέστη εκείνη την ώρα στο περιγιάλι το κρυφό το άσπρο σαν περιστέρι.
Πάνω στην άμμο την ξανθή
γράψαμε τ' όνομά της·
ωραία που φύσηξεν ο μπάτης
και σβήστηκε η γραφή.
Ποιό όνομα έγραψαν οι δύο ερωτευμένοι πάνω στην άμμο την ξανθή; Της κοπέλας; Της ζωής στην οποία ο ποιητής αναφέρεται στην επόμενη στροφή; Όποιο όνομα και εάν έγραψαν, φύσηξε ο μπάτης και σβήστηκε η γραφή. Δεύτερη απογοήτευση. Ο μπάτης που φύσηξε και σβήστηκε η γραφή φύσηξε ωραία! Τί ειρωνεία!
Με τί καρδιά, με τί πνοή,
τί πόθους και τί πάθος,
πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.
Οι δύο νέοι πήραν τη ζωή τους με πάθος. Όμως, μετά τις απογοητεύσεις που βίωσαν, συνειδητοποίησαν πως αυτό ήταν λάθος. Έτσι, άλλαξαν ζωή. Τί σημαίνει αυτό; Μήπως θεώρησαν ότι τα εμπόδια στη σχέση τους ήταν ανυπέρβλητα και χώρισαν;
Είναι δυνατόν να περιμένεις να ξεδιψάσεις από το νερό της θάλασσας; Όμως, εάν δεν έχεις άλλο νερό να πιείς, δεν αναγκάζεσαι να καταφύγεις στο θαλασσινό; Πώς είναι δυνατόν να γράψεις κάτι στην άμμο και να περιμένεις ότι δεν θα σβηστεί; Μήπως μερικές φορές πιστεύουμε ότι γράφουμε σε μία επιφάνεια που μπορεί να συγκρατήσει τη γραφή αλλά γράφουμε στην άμμο χωρίς να το συνειδητοποιούμε;
Ο Σεφέρης χρησιμοποιεί σύμβολα στην ποίησή του. Το γλυφό νερό και το άσπρο σαν περιστέρι περιγιάλι έχουν συμβολικό νόημα. Ένα άλλο χαρακτηριστικό της ποίησης του Σεφέρη είναι η διάχυτη ελληνικότητα. Στην ποίηση του Σεφέρη κυριαρχεί η ελληνική φύση, η ελληνική ιστορία και η ελληνική μυθολογία. Τί πιο ελληνικό από το τοπίο που περιγράφει ο Σεφέρης σε αυτό το ποίημα;
Μία καινοτομία του ποιήματος είναι ότι η εκφορά του λόγου γίνεται στον πρώτο πληθυντικό βαθμό και όχι στον πρώτο ενικό. «Εμείς» πήραμε τη ζωή μας. Ο Σεφέρης μιλάει για συναισθήματα που μοιράζονται δύο άνθρωποι, όχι για συναισθήματα που νοιώθει ένας άνθρωπος. Αυτό είναι κάτι καινούριο για την ελληνική ποίηση.
Προσωπικά πιστεύω ότι το ποίημα «Άρνηση» είναι ερωτικό ποίημα. Ωστόσο, θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ και σε μία άλλη ερμηνεία. Κάποιοι θεωρούν ότι το ποίημα έχει να κάνει με την τραγική μοίρα του ανθρώπου. Οι νέοι παίρνουν τη ζωή τους με πάθος και προσπαθούν να τη ζήσουν στο έπακρο. Όμως, στην πορεία απογοητεύονται και συμβιβάζονται, αλλάζουν ζωή.
Ερώτηση
Το ποίημα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης και τραγούδησε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης τραγούδησε ένα στίχο με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι τον έχει γράψει ο Γιώργος Σεφέρης. Μπορείς να εντοπίσεις τον στίχο;
https://www.youtube.com/watch?v=gHOpgJFc5rw
Απάντηση
Ο Μπιθικώτσης παραλείπει την άνω τελεία στο στίχο «Πήραμε τη ζωή μας ∙ λάθος!». Έτσι αλλάζει τελείως το νόημα του ποιήματος. Ο Σεφέρης είχε ζητήσει από τον Θεοδωράκη να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός κατά τη μελοποίηση του ποιήματος, ώστε να μην «χαθεί» η άνω τελεία. Ο Μπιθικώτσης όμως αδυνατούσε να τραγουδήσει με τον τρόπο που ήθελε ο ποιητής. Όταν ο Σεφέρης άκουσε την ηχογράφηση, την αποδέχτηκε, παρόλο που «χάθηκε» η άνω τελεία.
Γενικότερα, ο Σεφέρης είχε επιφυλάξεις. Δεν ήταν σίγουρος ότι ήταν δυνατόν να αποδοθεί το νόημα του ποιήματος με τη λαϊκή φωνή του Μπιθικώτση και το μπουζούκι. Τελικά πείστηκε. Έτσι, με την μελοποίηση του Θεοδωράκη όλοι οι Έλληνες γνώρισαν την ποίηση του Σεφέρη, την οποία θεωρούσαν μέχρι τότε δυσνόητη, απρόσιτη. Ο Θεοδωράκης διηγείται ότι ο Σεφέρης ήθελε να πηγαίνουν μαζί στις ταβέρνες τις Πλάκας προκειμένου να βλέπει τις αντιδράσεις του κόσμου, όταν άκουγαν το ποίημα του μελοποιημένο.
Ερωτήσεις
Τελικά η ποίηση είναι κάτι που αφορά λίγους ή είναι κάτι που μπορεί να ομορφύνει τη ζωή όλων μας; Αξίζει να ασχολούμαστε με την ποίηση –διαβάζοντας ή γράφοντας- έστω και εάν ξέρουμε ότι δεν θα μας εξασφαλίσει οικονομικό όφελος; Πιστεύεις ότι η διδασκαλία της ποίησης στα σχολεία σήμερα γίνεται με ικανοποιητικό τρόπο;
Η βράβευση του Σεφέρη με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας
Ο Γιώργος Σεφέρης βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1963. Είναι ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με αυτό το βραβείο. Ακολούθησε ο Οδυσσέας Ελύτης το 1979.
Στην Παιδική Βιβλιοθήκη του Σταθμού Λαρίσης διαθέτουμε μία πλούσια συλλογή βιβλίων σχετικά με την ποίηση. Μπορείτε να τα αναζητήσετε στον ηλεκτρονικό μας κατάλογο: https://paidikilibsl.openabekt.gr/
Αν θέλετε, μπορείτε να μας στείλετε τις εντυπώσεις σας για αυτήν τη διαδικτυακή δράση στο e-mail της Παιδικής βιβλιοθήκης του Σταθμού Λαρίσης: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε., ώστε να τις δημοσιεύσουμε στα social media του ΟΠΑΝΔΑ.
