Οι ρίζες της ενωμένης Ευρώπης βρίσκονται στην ελληνική γλώσσα: ένα νέο βιβλίο - λεξικό επιδιώκει να μας το αποδείξει

«Υπάρχουν ουσιαστικά στοιχεία που μπορούν και πρέπει να δώσουν μεγάλη ώθηση τους διάφορους ευρωπαϊκούς λαούς να αναζητήσουν την ενότητά τους. Μεταξύ αυτών μπορούμε σίγουρα να συμπεριλάβουμε και την ελληνική γλώσσα, που εδώ και αιώνες επηρεάζει όλες τις γλώσσες της Ευρώπης, καθιστώντας τες πράγματι «αδελφές». Η ελληνική γλώσσα συναντάται στο DNA των περισσοτέρων ευρωπαϊκών γλωσσών και, χάρη σ’ αυτήν τη σημαντικότατη επιρροή της  - δηλαδή στις ελληνικές ρίζες που βρίσκουμε στα διάφορα ιδιώματα, αλλά και στα ονόματα που δίνουμε στα παιδιά μας -  μπορούμε πραγματικά να πούμε ότι οι ευρωπαϊκοί λαοί «μιλούν την ίδια γλώσσα». Θα πρέπει, όμως, να προσπαθήσουμε περισσότερο να κατανοήσουμε καλύτερα όλες αυτές τις ομοιότητες , τόσο γιατί η γνώση αλλά και η αναγνώριση των ελληνικών ριζών θα διευκολύνει όλους μας να κατανοήσουμε αλλά και μάθουμε να μιλάμε καλύτερα τις διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες, όσο και γιατί αναγνωρίζοντας αυτές ακριβώς τις ομοιότητές μας, θα έχουμε μια καλή βάση για μια νέα προσπάθεια κοινής πορείας  προς μια - πιο συνειδητά πολιτικά και κοινωνικά - ενωμένη Ευρώπη».

Αυτό είναι το μήνυμα που θέλει να δώσει το νέο βιβλίο - "λεξικό" Parliamo greco (senza saperlo) – Μιλάμε ελληνικά (χωρίς να το γνωρίζουμε) – της φιλόλογου και ερευνήτριας  Μaria Mattioli, από τις εκδόσεις ETP Books του Enzo Terzi.

Το βιβλίο θα παρουσιαστεί επίσημα την Τρίτη 17 Δεκεμβρίου 2019 στις 18.00 στο Αμφιθέατρο «Αντώνη Τρίτση», στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Η εκδήλωση πραγματοποιείται  από το  Συμβούλιο Αποδήμων Ιταλών στην Ελλάδα (Com.It.Es. - Grecia), σε συνεργασία με το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών και τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας  του Δήμου Αθηναίων (Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α) και τελεί  υπό την αιγίδα της Ιταλικής Πρεσβείας στην Ελλάδα (η πρωτοβουλία εντάσσεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Tempo Forte).

Στην εκδήλωση θα παραστούν και θα μιλήσουν για το βιβλίο ο  Maurizio De Rosa - δοκιμιογράφος και μεταφραστής, η  Δημήτρα  Γιανναρά - καθηγήτρια νεοελληνικής γλώσσας στην Ιταλική Σχολή Αθηνών, ο εικονογράφος του βιβλίου Carlo Bordone και η συγγραφέας Maria Mattioli. Την παρουσίαση θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Δημήτρης Δεληολάνης.

Οι τρεις φορείς που έχουν αναλάβει τη διοργάνωση της εκδήλωσης, συνεργάζονται τα τελευταία χρόνια αρμονικά και με κοινό στόχο της προώθηση των πολιτιστικών δεσμών μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας. Στο έργο της Maria Mattioli αναγνώρισαν την προσπάθεια της φιλολόγου – ερευνήτριας να τεκμηριώσει τη σχέση μεταξύ της ελληνικής γλώσσας και των κύριων ευρωπαϊκών γλωσσών: Ιταλικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά και Γερμανικά. Στο λεξικό παρουσιάζονται πάνω από 3000 ελληνικές λέξεις, παράλληλα παρούσες σε όλες τις γλώσσες ως «δάνεια» και «αντι-δάνεια», αντικείμενα δανεισμού της ελληνικής γλώσσας στις κυριότερες ευρωπαικές γλώσσες, καθώς και ένα σημαντικότατο αριθμό κυρίων ονομάτων με ελληνική προέλευση, αλλά και ρίζες, επιθέματα και προθέματα, τα οποία αποτυπώνουν με το καλύτερο τρόπο την παρούσα κατάσταση των σχέσεων μεταξύ της ελληνικής γλώσσας και των άλλων ιδιωματισμών. Όλες οι λέξεις που παρουσιάζονται στο λεξικό αποτελούν ένα ισχυρό εργαλείο για το διάλογο μεταξύ των έξι συνολικά εξεταζόμενων γλωσσών, οι οποίες χάρη σε αυτές είναι πιο κοντά μεταξύ τους, από ό, τι φανταζόμαστε.

Στο λεξικό αναλύεται, επίσης, το φαινόμενο των των “calchi linguistici”, τη μετάφραση δηλαδή των ελληνικών λέξεων στα Λατινικά, φαινόμενο το οποίο απαντάται από την αρχαία Ρώμη με τον Livio Andronico και συνεχίζεται με συγγραφείς όπως ο Plautus και ο Cicero, οι οποίοι οδήγησαν στη δημιουργία λατινικών νεολογισμών αλλά με μια βαθιά ψυχή Ελληνική.

Συνεπώς, τα παράλληλα δάνεια, τα δάνεια και τα αντι-δάνεια, μας επιτρέπουν να παραδεχθούμε ότι η παραδοχή του τίτλου "Μιλάμε ελληνικά (χωρίς να το γνωρίζουμε)" δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Ωστόσο, είναι θεμελιώδες για τη μελέτη αυτή να δοθεί έμφαση στο πώς αυτή η γλωσσική κληρονομιά, που διαπερνά βαθιά τις διάφορες γλώσσες, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την επικοινωνία των σύγχρονων ευρωπαϊκών γλωσσών μεταξύ τους, οι οποίες τελικά αναγνωρίζονται αμοιβαία ως αδελφές γλώσσες.

Στο παράρτημα του βιβλίου, η ερευνήτρια παρουσιάζει μια συλλογή από σταυρόλεξα και αινίγματα, με τα οποία είναι δυνατόν να προσεγγίσουμε το αποτέλεσμα της μελέτης της με έναν διδακτικό αλλά συνάμα και διασκεδαστικό τρόπο. Η ιδιαίτερη και πρωτότυπο εικονογράφηση του Carlo Bordone, εμπλουτίζει το έργο, προσθέτοντας σε αυτό αξία και καθιστώντας το ταυτόχρονα πιο κατανοητό αλλά και χρηστικό.

Η εκδήλωση θα έχει εορταστικό χαρακτήρα,  τόσο λόγω των Χριστουγέννων που είναι προ των πυλών, αλλά και γιατί η μελέτη που πραγματεύεται το βιβλίο αναφέρεται σε ένα σημαντικό μέσο πολιτιστικού και κοινωνικού διαλόγου μεταξύ της ιταλικής και της ελληνικής κοινότητας, το οποίο αποτελεί και το επιστέγασμα των προσπαθειών όλων των εμπλεκομένων φορέων.  Έτσι η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί με μουσικό πρόγραμμα και με την παρουσίαση ενός τραγουδιού – που ακολουθώντας το πνεύμα του βιβλίου - περιλαμβάνει κάποιες από τις ελληνικές λέξεις που υπάρχουν σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες.

Οι ρίζες της ενωμένης Ευρώπης βρίσκονται στην ελληνική γλώσσα: ένα νέο βιβλίο - λεξικό επιδιώκει να μας το αποδείξει

«Υπάρχουν ουσιαστικά στοιχεία που μπορούν και πρέπει να δώσουν μεγάλη ώθηση τους διάφορους ευρωπαϊκούς λαούς να αναζητήσουν την ενότητά τους. Μεταξύ αυτών μπορούμε σίγουρα να συμπεριλάβουμε και την ελληνική γλώσσα, που εδώ και αιώνες επηρεάζει όλες τις γλώσσες της Ευρώπης, καθιστώντας τες πράγματι «αδελφές». Η ελληνική γλώσσα συναντάται στο DNA των περισσοτέρων ευρωπαϊκών γλωσσών και, χάρη σ’ αυτήν τη σημαντικότατη επιρροή της  - δηλαδή στις ελληνικές ρίζες που βρίσκουμε στα διάφορα ιδιώματα, αλλά και στα ονόματα που δίνουμε στα παιδιά μας -  μπορούμε πραγματικά να πούμε ότι οι ευρωπαϊκοί λαοί «μιλούν την ίδια γλώσσα». Θα πρέπει, όμως, να προσπαθήσουμε περισσότερο να κατανοήσουμε καλύτερα όλες αυτές τις ομοιότητες , τόσο γιατί η γνώση αλλά και η αναγνώριση των ελληνικών ριζών θα διευκολύνει όλους μας να κατανοήσουμε αλλά και μάθουμε να μιλάμε καλύτερα τις διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες, όσο και γιατί αναγνωρίζοντας αυτές ακριβώς τις ομοιότητές μας, θα έχουμε μια καλή βάση για μια νέα προσπάθεια κοινής πορείας  προς μια - πιο συνειδητά πολιτικά και κοινωνικά - ενωμένη Ευρώπη».

Αυτό είναι το μήνυμα που θέλει να δώσει το νέο βιβλίο - "λεξικό" Parliamo greco (senza saperlo) – Μιλάμε ελληνικά (χωρίς να το γνωρίζουμε) – της φιλόλογου και ερευνήτριας  Μaria Mattioli, από τις εκδόσεις ETP Books του Enzo Terzi.

Το βιβλίο θα παρουσιαστεί επίσημα την Τρίτη 17 Δεκεμβρίου 2019 στις 18.00 στο Αμφιθέατρο «Αντώνη Τρίτση», στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων. Η εκδήλωση πραγματοποιείται  από το  Συμβούλιο Αποδήμων Ιταλών στην Ελλάδα (Com.It.Es. - Grecia), σε συνεργασία με το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών και τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας  του Δήμου Αθηναίων (Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α) και τελεί  υπό την αιγίδα της Ιταλικής Πρεσβείας στην Ελλάδα (η πρωτοβουλία εντάσσεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων Tempo Forte).

Στην εκδήλωση θα παραστούν και θα μιλήσουν για το βιβλίο ο  Maurizio De Rosa - δοκιμιογράφος και μεταφραστής, η  Δημήτρα  Γιανναρά - καθηγήτρια νεοελληνικής γλώσσας στην Ιταλική Σχολή Αθηνών, ο εικονογράφος του βιβλίου Carlo Bordone και η συγγραφέας Maria Mattioli. Την παρουσίαση θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Δημήτρης Δεληολάνης.

Οι τρεις φορείς που έχουν αναλάβει τη διοργάνωση της εκδήλωσης, συνεργάζονται τα τελευταία χρόνια αρμονικά και με κοινό στόχο της προώθηση των πολιτιστικών δεσμών μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας. Στο έργο της Maria Mattioli αναγνώρισαν την προσπάθεια της φιλολόγου – ερευνήτριας να τεκμηριώσει τη σχέση μεταξύ της ελληνικής γλώσσας και των κύριων ευρωπαϊκών γλωσσών: Ιταλικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά και Γερμανικά. Στο λεξικό παρουσιάζονται πάνω από 3000 ελληνικές λέξεις, παράλληλα παρούσες σε όλες τις γλώσσες ως «δάνεια» και «αντι-δάνεια», αντικείμενα δανεισμού της ελληνικής γλώσσας στις κυριότερες ευρωπαικές γλώσσες, καθώς και ένα σημαντικότατο αριθμό κυρίων ονομάτων με ελληνική προέλευση, αλλά και ρίζες, επιθέματα και προθέματα, τα οποία αποτυπώνουν με το καλύτερο τρόπο την παρούσα κατάσταση των σχέσεων μεταξύ της ελληνικής γλώσσας και των άλλων ιδιωματισμών. Όλες οι λέξεις που παρουσιάζονται στο λεξικό αποτελούν ένα ισχυρό εργαλείο για το διάλογο μεταξύ των έξι συνολικά εξεταζόμενων γλωσσών, οι οποίες χάρη σε αυτές είναι πιο κοντά μεταξύ τους, από ό, τι φανταζόμαστε.

Στο λεξικό αναλύεται, επίσης, το φαινόμενο των των “calchi linguistici”, τη μετάφραση δηλαδή των ελληνικών λέξεων στα Λατινικά, φαινόμενο το οποίο απαντάται από την αρχαία Ρώμη με τον Livio Andronico και συνεχίζεται με συγγραφείς όπως ο Plautus και ο Cicero, οι οποίοι οδήγησαν στη δημιουργία λατινικών νεολογισμών αλλά με μια βαθιά ψυχή Ελληνική.

Συνεπώς, τα παράλληλα δάνεια, τα δάνεια και τα αντι-δάνεια, μας επιτρέπουν να παραδεχθούμε ότι η παραδοχή του τίτλου "Μιλάμε ελληνικά (χωρίς να το γνωρίζουμε)" δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Ωστόσο, είναι θεμελιώδες για τη μελέτη αυτή να δοθεί έμφαση στο πώς αυτή η γλωσσική κληρονομιά, που διαπερνά βαθιά τις διάφορες γλώσσες, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την επικοινωνία των σύγχρονων ευρωπαϊκών γλωσσών μεταξύ τους, οι οποίες τελικά αναγνωρίζονται αμοιβαία ως αδελφές γλώσσες.

Στο παράρτημα του βιβλίου, η ερευνήτρια παρουσιάζει μια συλλογή από σταυρόλεξα και αινίγματα, με τα οποία είναι δυνατόν να προσεγγίσουμε το αποτέλεσμα της μελέτης της με έναν διδακτικό αλλά συνάμα και διασκεδαστικό τρόπο. Η ιδιαίτερη και πρωτότυπο εικονογράφηση του Carlo Bordone, εμπλουτίζει το έργο, προσθέτοντας σε αυτό αξία και καθιστώντας το ταυτόχρονα πιο κατανοητό αλλά και χρηστικό.

Η εκδήλωση θα έχει εορταστικό χαρακτήρα,  τόσο λόγω των Χριστουγέννων που είναι προ των πυλών, αλλά και γιατί η μελέτη που πραγματεύεται το βιβλίο αναφέρεται σε ένα σημαντικό μέσο πολιτιστικού και κοινωνικού διαλόγου μεταξύ της ιταλικής και της ελληνικής κοινότητας, το οποίο αποτελεί και το επιστέγασμα των προσπαθειών όλων των εμπλεκομένων φορέων.  Έτσι η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί με μουσικό πρόγραμμα και με την παρουσίαση ενός τραγουδιού – που ακολουθώντας το πνεύμα του βιβλίου - περιλαμβάνει κάποιες από τις ελληνικές λέξεις που υπάρχουν σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες.